Najważniejsze zabytki Krakowa

Kraków, dawna stolica Polski, to miasto o wyjątkowym bogactwie historycznym i kulturowym. Szczęśliwie uniknęło zniszczeń podczas II wojny światowej, dzięki czemu zachowało swój oryginalny, średniowieczny układ urbanistyczny i liczne zabytki. W tym artykule przyjrzymy się najważniejszym z nich, które każdy odwiedzający Kraków powinien zobaczyć.

Zamek Królewski na Wawelu

Wawel to miejsce o szczególnym znaczeniu dla polskiej historii i tożsamości narodowej. Kompleks zamkowy położony na wapiennym wzgórzu nad Wisłą był przez wieki siedzibą władców Polski i symbolem państwowości.

Na wzgórze wchodzi się od strony ulicy Kanoniczej lub od Podzamcza. Na Wawelu warto zwiedzić:

• Komnaty Królewskie - reprezentacyjne pomieszczenia, w których można podziwiać m.in. słynne arrasy Zygmunta Augusta, kolekcję gobelinów z XVI wieku
• Katedrę Wawelską - miejsce koronacji i pochówku polskich królów, z kaplicą Zygmuntowską uważaną za perłę renesansu w Europie środkowej
• Skarbiec Koronny i Zbrojownię - gdzie przechowywane są insygnia władzy królewskiej, w tym słynna Szczerbiec - miecz koronacyjny królów Polski
• Smoczą Jamę - jaskinię pod wzgórzem, związaną z legendą o smoku wawelskim

Na szczególną uwagę zasługuje Katedra Wawelska św. Stanisława i św. Wacława. Ta gotycka świątynia skrywa wiele skarbów, w tym grobowce królewskie, kaplicę św. Stanisława (srebrny ołtarz z relikwiami patrona Polski) oraz dwa arcydzieła sztuki renesansowej: kaplicę Zygmuntowską i kaplicę Wazów.

Rynek Główny - serce starego Krakowa

Krakowski Rynek Główny to największy średniowieczny plac miejski w Europie. Założony w 1257 roku podczas lokacji miasta ma wymiary 200 na 200 metrów i niemal idealny kwadratowy kształt. Do dziś zachował swój pierwotny układ i wiele historycznych budowli.

Najważniejsze obiekty na Rynku to:

• Sukiennice - centralny punkt Rynku, dawne hale targowe, obecnie siedziba Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku oraz licznych kramów z pamiątkami
• Wieża Ratuszowa - jedyna pozostałość po dawnym ratuszu miejskim
• Kościół Mariacki - z dwiema charakterystycznymi wieżami o różnej wysokości i słynnym ołtarzem Wita Stwosza
• Kościół św. Wojciecha - romańska świątynia stojąca na Rynku od ponad 900 lat
• Kamienice i pałace - w tym Pałac Pod Baranami czy kamienica "Pod Jaszczurami"

Co godzinę z wyższej wieży Kościoła Mariackiego rozbrzmiewa hejnał - melodia urywana w pół taktu na pamiątkę legendy o strażniku, który zginął od tatarskiej strzały podczas grania ostrzegawczego sygnału w czasie najazdu w 1241 roku.

Bazylika Mariacka i ołtarz Wita Stwosza

Kościół Mariacki (właściwie: Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Krakowa. Gotycka świątynia z charakterystycznymi wieżami (wyższa ma 82 metry, niższa 69 metrów) przyciąga uwagę zarówno swoją bryłą, jak i wnętrzem.

Najcenniejszym skarbem bazyliki jest monumentalny ołtarz wykonany przez Wita Stwosza w latach 1477-1489. Ten gotycki arcydzieło sztuki snycerskiej ma 13 metrów wysokości i 11 metrów szerokości. Centralną część zajmuje scena Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, a na skrzydłach przedstawiono sceny z życia Maryi i Jezusa.

Wnętrze kościoła zachwyca także polichromią wykonaną przez Jana Matejkę oraz witrażami zaprojektowanymi przez Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera.

Sukiennice

W centralnym punkcie Rynku Głównego znajdują się Sukiennice - renesansowa budowla handlowa, będąca kiedyś centrum międzynarodowego handlu. W średniowieczu odbywał się tu handel suknem, stąd nazwa budynku.

Obecny wygląd Sukiennic pochodzi z XVI wieku, kiedy to po pożarze zostały przebudowane w stylu renesansowym według projektu Jana Marii Padovano. Charakterystyczne są attyki z maszkaronami (ozdobnymi głowami) autorstwa Santi Gucciego.

Dziś w Sukiennicach znajdują się:

• Kramy handlowe z pamiątkami, biżuterią i wyrobami rękodzielniczymi na parterze
• Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku (oddział Muzeum Narodowego) na piętrze
• Podziemia Rynku - nowoczesne muzeum prezentujące historię średniowiecznego Krakowa

Dzielnica Kazimierz

Kazimierz, niegdyś oddzielne miasto założone przez króla Kazimierza Wielkiego w 1335 roku, dziś jest dzielnicą Krakowa o wyjątkowym charakterze. Przez wieki było to centrum kultury żydowskiej w Polsce, a dziś stanowi unikalne połączenie dziedzictwa chrześcijańskiego i żydowskiego.

Najważniejsze zabytki Kazimierza to:

• Synagoga Stara - najstarsza zachowana synagoga w Polsce, obecnie muzeum
• Synagoga Remuh - wciąż funkcjonująca synagoga z przylegającym zabytkowym cmentarzem
• Kościół Bożego Ciała - monumentalna gotycka bazylika
• Kościół św. Katarzyny - gotycki kościół augustianów
• Plac Nowy - dawne centrum handlowe dzielnicy, dziś popularne miejsce spotkań z charakterystyczną okrągłą budowlą (Okrąglakiem)

Kazimierz zyskał międzynarodową sławę dzięki filmowi "Lista Schindlera" Stevena Spielberga. Dziś dzielnica tętni życiem, pełna jest kawiarni, restauracji, galerii sztuki i klubów muzycznych.

Podziemia Rynku

Pod płytą Rynku Głównego kryje się nowoczesne muzeum "Podziemia Rynku". To efekt wieloletnich badań archeologicznych, które odsłoniły pozostałości średniowiecznego Krakowa. Muzeum zostało otwarte w 2010 roku i szybko stało się jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych miasta.

Na 4000 m² powierzchni wystawowej można zobaczyć:

• Oryginalny średniowieczny bruk
• Pozostałości pierwszych Sukiennic
• Ślady zabudowy rzemieślniczej i handlowej
• Przedmioty codziennego użytku z XIII-XV wieku
• Multimedialne prezentacje pokazujące historię miasta

Zwiedzanie odbywa się po szklanym pomoście, pod którym widoczne są autentyczne pozostałości dawnego Krakowa. Nowoczesne technologie, hologramy, projekcje i makiety sprawiają, że zwiedzający może się przenieść w czasie do średniowiecznego miasta.

Collegium Maius - najstarszy budynek Uniwersytetu Jagiellońskiego

Collegium Maius to najstarsza zachowana budowla Uniwersytetu Jagiellońskiego, który został założony w 1364 roku przez króla Kazimierza Wielkiego jako Akademia Krakowska. Obecny, gotycki kształt budynku pochodzi z XV wieku, kiedy to został gruntownie przebudowany.

Dziś w Collegium Maius mieści się Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, które gromadzi pamiątki związane z historią uczelni i nauki polskiej. Wśród eksponatów są:

• Najstarsze przyrządy astronomiczne, w tym instrumentarium Mikołaja Kopernika
• Globusy z różnych epok
• Dawne instrumenty naukowe
• Portrety profesorów i wybitnych absolwentów
• Zabytkowe meble i wyposażenie dawnych sal wykładowych

Warto obejrzeć dziedziniec z charakterystyczną studnią i krużgankami oraz reprezentacyjną Aulę, w której do dziś odbywają się uroczyste wydarzenia uniwersyteckie.

Barbakan i mury obronne

Z dawnych fortyfikacji miejskich Krakowa zachował się fragment murów obronnych wraz z Bramą Floriańską i Barbakanem - jedną z najlepiej zachowanych tego typu budowli w Europie. Barbakan, zwany też Rondlem, to potężna ceglana budowla wzniesiona w latach 1498-1499 jako element umocnień chroniących Bramę Floriańską - główne wejście do miasta od północy.

Ta cylindryczna budowla ma 24,4 metra średnicy i ściany grubości 3 metrów. Była wyposażona w 7 wież strażniczych i 130 strzelnic rozmieszczonych na trzech poziomach. Z miastem łączył ją specjalny most przerzucony nad fosą.

Dziś Barbakan jest udostępniony do zwiedzania, podobnie jak fragment murów miejskich od Bramy Floriańskiej do Baszty Pasamoników. Spacer tzw. Drogą Królewską, wiodącą od Barbakanu przez Bramę Floriańską, ulicę Floriańską na Rynek Główny, a dalej ulicami Grodzką i Kanoniczą na Wawel, pozwala prześledzić drogę, którą pokonywały królewskie orszaki.

Podsumowanie

Kraków to prawdziwa skarbnica zabytków, których nie sposób opisać w jednym artykule. Wymienione powyżej obiekty stanowią zaledwie wycinek bogatego dziedzictwa kulturowego miasta. Poza nimi, warto również odwiedzić:

• Kościół św. Piotra i Pawła - barokową świątynię z charakterystycznymi figurami apostołów przed fasadą
• Kościół św. Andrzeja - romańską świątynię pamiętającą najazd tatarski w XIII wieku
• Kopiec Kościuszki - jeden z czterech kopców krakowskich, z którego roztacza się wspaniały widok na miasto
• Fabrykę Schindlera - oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, poświęcony historii miasta w okresie II wojny światowej

Kraków to miasto, które można zwiedzać wielokrotnie i za każdym razem odkrywać w nim coś nowego. Jego zabytki nie tylko urzekają swoim pięknem, ale są też świadkami ponad tysiącletniej historii Polski.